कोल्हापूर दि.२२ ऑक्टोबर : दिवाळी म्हणजे प्रकाशाचा उत्सव. अंधारावर प्रकाशाचा विजय, अज्ञानावर ज्ञानाचं वर्चस्व, आणि मानवतेवर विश्वासाचा विजय हीच या सणामागची खरी तत्त्वं आहेत. पण कोल्हापूर जिल्ह्यातील इंगळी गावाने यंदाच्या दिवाळीत पाहिलं ते दृश्य या अर्थालाच काळा पडदा टाकणारं होतं. रात्रीच्या अंधारात काही तरुणांनी रस्त्याच्या मध्यभागी कापड पसरवून, त्यावर लिंबू, कुंकू, केळी आणि एका प्राण्याचं काळीज ठेवून अघोरी पूजा केल्याचं समोर आलं आहे. सकाळी गावकऱ्यांनी जे पाहिलं, त्याने सर्वांच्या अंगावर काटा आला.
दिवाळीच्या रात्री अशा प्रकारचं कृत्य घडणं म्हणजे अंधश्रद्धा किती खोलवर रुजली आहे याचं भयावह दर्शन. आजच्या विज्ञानयुगात, शिक्षणाच्या प्रसारात आणि डिजिटल जगाच्या गजरातही काही तरुण अशा विकृत अंधश्रद्धेच्या जाळ्यात अडकलेले दिसतात, हे समाजासाठीच नव्हे तर आपल्या संस्कृतीसाठीही लाजिरवाणं आहे. प्रकाशाच्या सणात काळोखाची पूजा करणं हे केवळ वेडेपणाचं नव्हे, तर समाजाच्या विचारविश्वावर झालेलं अपयश आहे.
या घटनेतले तरुण नेमके कोण? त्यांनी हे का केलं? हे धार्मिक अंधश्रद्धेचं प्रतिबिंब आहे का, की केवळ दिखाऊ धाडसाचा प्रकार? पोलिस तपास सांगेल, पण एक गोष्ट मात्र स्पष्ट आहे या प्रकारामागे सामाजिक विकृतीचा गंध आहे. ‘अघोरी पूजा’ किंवा ‘जादूटोणा’ या शब्दांना आपण अजूनही भय, अंधविश्वास आणि अशिक्षिततेशी जोडतो. पण इंगळीसारख्या शिक्षित आणि विकसित होत असलेल्या भागात असा प्रकार घडतो, तेव्हा आपण स्वतःला प्रश्न विचारायला हवा की, आपल्या शिक्षणात माणुसकीचा प्रकाश खरोखर झिरपलाय का?
दिवाळीचा काळ म्हणजे देवतेच्या पूजेचा, पण काही जण देव नव्हे तर भयाचं पूजन करतात. प्राण्याचं काळीज वापरून पूजा करणं हे केवळ अंधश्रद्धेचं नव्हे, तर क्रौर्याचं दर्शन घडवतं. आपल्या परंपरेत पूजा म्हणजे सृष्टीच्या कल्याणाची भावना पण जेव्हा ती पूजा प्राण्याच्या वेदनेवर उभी राहते, तेव्हा ती पूजा नव्हे, तो पाप असतो.
या घटनेनंतर इंगळी आणि आसपासच्या भागात भीतीचं वातावरण आहे. काही जणांना हे जादूटोण्याचं कृत्य वाटतं, तर काहींना सोशल मीडियावर प्रसिद्धी मिळवण्याचा खालचा प्रकार. पण यापेक्षा गंभीर म्हणजे, समाजातील असुरक्षित मानसिकतेचा हा नमुना आहे. जेव्हा तरुण शक्ती चुकीच्या दिशेने वळते, तेव्हा तिचं रूप किती भयंकर होऊ शकतं याचं हे जिवंत उदाहरण आहे.
अशा घटना फक्त पोलीस तपासापुरत्याच राहू नयेत. अंधश्रद्धा निर्मूलन समिती, शिक्षण विभाग आणि स्थानिक समाजसंस्था यांनी एकत्र येऊन ग्रामीण भागात जागृती घडवणं आज गरजेचं आहे. सण, पूजा, श्रद्धा हे सर्व समाजाला जोडण्यासाठी असतात, तोडण्यासाठी नव्हे. जेव्हा श्रद्धा अंधश्रद्धेत रूपांतरित होते, तेव्हा माणूस माणसाला नव्हे तर अंधाराला पूजतो.
कोल्हापुरातल्या इंगळी गावात जे घडलं, ते फक्त एका गावाची बातमी नाही; ती संपूर्ण समाजाच्या विचारांची कसोटी आहे. दिवाळीच्या प्रकाशातही आपल्यातला अंधार संपला नाही, तो अजूनही कुठेतरी जिवंत आहे आणि तो अंधार आता आपल्या तरुणांच्या रूपात फिरतोय.
आज प्रश्न एका घटनेचा नाही, तर विचारसरणीचा आहे. आपण अजूनही “प्रकाशाचा सण” साजरा करतो आहोत की “अंधाराचं आकर्षण” वाढवतो आहोत? या प्रश्नाचं उत्तर समाजानेच द्यायचं आहे. कारण जोपर्यंत अंधश्रद्धा संपत नाही, तोपर्यंत दिवाळीचा खरा प्रकाश आपल्या मनात उजळू शकत नाही.
